Главная Содержание Генеалогическая классификация Географическое распространение Алфавитный указатель

КАБАРДИНО-ЧЕРКЕССКИЙ

ИпщэкIэ пшэ фIыцIэ ин къурш щIыбымкIэ къыдэкIри уафэ джабэм зыщиIэтащ. Уафэр хуабжьу къэхъуэпскIащ. ТхьэкIумэIупсыр Iуиуду къэгъуэгъуащ. Уэшх ткIуэпс пIащэхэр щIы сабэм къытырекIутэ. Къешхащ уэшхыр лъэщу. Пшэм жьыуэ щIэтыр щым къыритащ. Куэд дэмыкIыу пшэхэм бжьэхуц Iэрылъхьэхэм хуэдэу уафэгум зырагуэшэжащ. Уэшхыпс псыхьэлыгъуэхэр псыежэххэм хэлъэдащ. Удз гъэгъахэм мэ дахэ къапех. Бжьэхэр мэву, хьэндырабгъуэхэр золъатэ. Къуалэбзухэм гуфIэ уэрэдыр къыраш. Колхозхэтхэри а гуфIэгъуэ уэрэдым дэгушхуэу мэлажьэ… Нобэ си шыпхъу нэхъыщIэмре сэрэ школым дыкъикIыжырт. Бзу цIыкIухэм гъуэгум къыщапкIыхьырт, ди лъабжьэ дыдэм къыщыджэрт.

Алфавит

Аа, Ээ, Бб, Вв, Гг, Гу гу, Гъ гъ, Гъу гъу, Дд, Дж дж, Дз дз, Ее, Её, Жж, Жь жь, Зз, Ии, Йй, Кк, Ку ку, КI кI, КIу кIу, Къ къ, Къу къу, Кхъ кхъ, Кхъу кхъу, Лл, ЛI лI, Лъ лъ, Мм, Нн, Оо, Пп, ПI пI, Рр, Сс, Тт, ТI тI, Уу, Фф, ФI фI, Хх, Ху ху, Хь хь, Хъ хъ, Хъу хъу Цц, ЦI цI, Чч, Шш, Щщ, ЩI щI, Ыы, II, Iу Iу, ъ, ь, Юю, Яя.

Характерной чертой, общей для всех кавказских языков, кроме абхазского, яв­ля­ет­ся буква I. Для кабардино-черкесского языка специфичны двубуквенные и трёх­бук­вен­ные обозначения звуков: жь, кхъ, кхъу, хъу, Iу.

До 1923 г. использовалось арабское письмо с дополнительными буквами ڗ ڮ ڝ ڤ ڠ ڣ ڃ; с 1923 до 1928 г. — латинское письмо с дополнительными буквами à, è, ỳ, ђ, ç, ļ, ş, x̌; с 1928 до 1937 г. — латинское письмо с дополнительными буквами , ƣ, ļ, ꝗ, ɉ, , ɦ, ꜧ, Ɩ, ϫ, ʒ; с 1937 г. — русское письмо с апострофом (’) после букв к, л, п, т, ф, ц, ч, щ. С 1938 г. апостроф (’) был отменен и вместо него вве­де­на буква I.

Кабардино-черкесский язык распространён в Кабардино-Балкарской АССР и Ка­ра­ча­ево-Черкесской автоном­ной области; на нем говорит более 225 тыс. человек.

Принадлежит к абхазо-адыгской группе кавказских языков.

22–23


Главная Содержание Языки народов СССР